Goroeswr Canser wedi'i Achub gan Roddiad Celloedd Bonyn Brawd o 3,500 Milltir i Ffwrdd

19 Medi 2025

Ar ôl chwiliad byd-eang am roddwr bôn-gelloedd, derbyniodd claf canser o Sir Fynwy drawsblaniad a achubodd ei fywyd gan ei frawd ei hun sy'n byw yn yr Unol Daleithiau. Nawr, mae'r brodyr yn annog eraill i gofrestru i achub bywydau.

Ar Ddiwrnod Rhoddwyr Mêr y Byd eleni (dydd Sadwrn 20 Medi), mae Nicholas a'i frawd, Matthew, yn rhannu eu stori i godi ymwybyddiaeth ac annog eraill i ymuno â chofrestrfa bôn-gelloedd Gwasanaeth Gwaed Cymru a helpu i roi cyfle i fwy o gleifion oresgyn canserau gwaed ac anhwylderau gwaed.

Sylwodd Nicholas, Radiolegydd Ymgynghorol yng Nghanolfan Ganser Felindre ac Ysbyty Athrofaol Cymru, fod rhywbeth o'i le gyntaf ym mis Ebrill 2024 pan barhaodd peswch parhaus am fisoedd. Datgelodd prawf gwaed arferol broblem ddifrifol, a'r diwrnod canlynol cafodd ddiagnosis o lewcemia.

Yn dilyn sawl rownd o gemotherapi dros yr haf, dechreuodd chwiliad rhyngwladol brys am fôn-gelloedd oedd yn cydweddu. Yn rhyfeddol, daethpwyd o hyd i fôn-gelloedd oedd yn cydweddu’n berffaith yn UDA, ac fel mae’n digwydd, ei frawd, Matthew, a oedd wedi symud i Maryland yn 2015 oedd hwnnw.

Er bod Matthew wedi cofrestru ar gofrestrfa bôn-gelloedd yr Unol Daleithiau flynyddoedd ynghynt, dim ond yn ystod sgyrsiau rhwng y brodyr y sylweddolon nhw rywbeth rhyfeddol. Roedd y gofrestrfa wedi cysylltu â Matthew yn ddiweddar, gan ei hysbysu bod ei fôn-gelloedd yn addas i glaf mewn angen. Wrth iddyn nhw siarad, daeth popeth yn amlwg—Nicholas oedd angen y trawsblaniad. Roedd sylweddoli bod ei fôn-gelloedd yn addas i'w frawd ei hun yn afreal ac yn emosiynol iawn.

“Aeth y trawsblaniad i mewn ar 18 Medi 2024—fy mhen-blwydd newydd— jyst mewn pryd ar gyfer Diwrnod Rhoddwyr Mêr y Byd!” meddai Nicholas.

Wrth fyfyrio ar ei adferiad, ychwanegodd:

"Mae'n dda cael bod yn fyw, ac mae’n wyrthiol bod fy holl gelloedd gwaed bellach yn dod oddi wrth Matt. Pan oedd trafferth gyda fy mêr, roedd angen trallwysiadau arnaf i aros yn fyw, ond nawr mae'r cyfan yn cael ei wneud y tu mewn i mi - am rodd sy'n parhau i roi! Fyddwn i ddim yma hebddo, er fy mod i'n ei feio am fy nhymer ddrwg!

“Ar ôl y trawsblaniad, roedd popeth yn ara deg am fisoedd lawer ond yna roeddwn yn gyffrous i deimlo ychydig yn gryfach o wythnos i wythnos. Rydw i’n ôl yn y gwaith erbyn hyn, yn loncian, yn dringo mynyddoedd, yn cefnogi digwyddiadau hwylio'r plant, ac yn treulio amser gyda ffrindiau a theulu.

Mae trawsblaniadau bôn-gelloedd yn gweithio trwy ddisodli celloedd canseraidd claf â chelloedd rhoddwr iach. Yn achos Nicholas, rhodd Matthew oedd yr allwedd i'w oroesiad.

Fodd bynnag, dim ond tua 25% o gleifion fydd yn dod o hyd i rywun sy’n cydweddu’n addas o fewn eu teulu. Rhaid i'r mwyafrif helaeth, tri o bob pedwar, ddibynnu ar haelioni dieithriaid llwyr sydd wedi cofrestru fel rhoddwyr bôn-gelloedd. Dyna pam mae ehangu'r gofrestrfa mor bwysig.

Dywedodd Matthew, y rhoddwr bôn-gelloedd:

“Pan oeddwn i’n rhoddwr i fy mrawd y llynedd, roedd yn teimlo’n afreal. Roeddwn i wedi cofrestru'n achlysurol â chofrestrfa bôn-gelloedd yr Unol Daleithiau flynyddoedd ynghynt, ac yn y pen draw mae’n un o'r pethau pwysicaf i mi ei wneud erioed.

"Roedd y gefnogaeth a gefais gan y timau gofal iechyd yn yr Unol Daleithiau a Chymru yn eithriadol, yn enwedig o ystyried y logisteg ryngwladol."

"Er bod y sylw yn aml ar y rhoddwr a'r derbynnydd, roedd y rhwydwaith o weithwyr meddygol proffesiynol, ffrindiau a theulu o'n cwmpas yn gwbl hanfodol. Mae fy neges yn syml: cofrestrwch. Mae'n cymryd cyn lleied o amser, ond gall olygu popeth.”

Dywedodd Christopher Harvey, Pennaeth cofrestrfa bôn-gelloedd Gwasanaeth Gwaed Cymru:

“Mae cleifion canser y gwaed yn wynebu chwiliad dyddiol a brys am fôn-gelloedd addas. Mae'r gofynion yn benodol iawn, ond mae pob gwirfoddolwr newydd yn cynyddu'r siawns o fôn-gelloedd a all achub bywyd."

Er gwaethaf bod dros 40 miliwn o roddwyr bôn-gelloedd cofrestredig ledled y byd, ni fydd tri o bob deg claf yn dod o hyd i rywun sy’n cydweddu’n addas o hyd. I gleifion o gefndiroedd Du, Asiaidd, cymysg, neu leiafrifoedd ethnig, mae'r ffigur hwn yn codi i saith o bob deg.

Aeth Chris yn ei flaen, "Os ydych chi rhwng 16 a 30 oed ac o gefndir Cawcasaidd, neu 16 a 45 oed o gefndir Du, Asiaidd, hil gymysg neu ethnig leiafrifol, fe allech chi fod yr unig berson yn y byd sy'n gwneud y gwahaniaeth.

“Dydy hi erioed wedi bod yn haws ymuno. P'un a ydych chi'n gymwys neu'n adnabod rhywun a allai fod yn gymwys, siaradwch am y gofrestrfa hon sy'n newid bywydau a helpwch i roi cyfle i fwy o gleifion oresgyn eu salwch.”

Mae dwy ffordd i ymuno â chofrestrfa bôn-gelloedd Gwasanaeth Gwaed Cymru: drwy ofyn am becyn swab ar-lein, sy’n cael ei ddanfon i'ch cartref neu wrth roi gwaed. I gefnogi neu gofrestru, ewch i www.welsh-blood.org.uk/cy/.