Treial clinigol pelydr proton newydd ar gyfer Felindre

Tîm Pelydr Proton

12 Tachwedd 2024

Treial clinigol yw APPROACH, sy’n edrych ar therapi pelydr proton ar gyfer pobl sydd â thiwmor ar yr ymennydd o’r enw oligodendroglioa, a dyma’r cyntaf o’i fath ar gyfer tiwmorau ar yr ymennydd yn Felindre.

Mae cleifion sydd â'r math hwn o diwmor ar yr ymennydd yn cael llawdriniaeth yn gyntaf i dynnu cymaint o'r tiwmor â phosibl. Y cam nesaf fel arfer yw cael radiotherapi ac yna cemotherapi.

Gall radiotherapi ymennydd safonol ar gyfer oligodendroglioma achosi sgîl-effeithiau hirdymor, sydd yn gallu datblygu flynyddoedd ar ôl triniaeth. Gall y rhain gynnwys problemau gyda’r cof ac anhawster yn prosesu gwybodaeth, a gall y ddau ohonynt effeithio ar ansawdd bywyd y claf.

Yn y treial APROACH, mae cleifion yn cael eu rhannu ar hap yn ddau grŵp - mae un grŵp yn derbyn radiotherapi a chemotherapi safonol, mae'r grŵp arall yn cael therapi pelydr proton a chemotherapi. Bydd ymchwilwyr yn cymharu'r ddau grŵp, ac yn asesu’r sgîl-effeithiau, ansawdd bywyd a’r cyfraddau goroesi.

Mae therapi pelydr proton yn fath datblygedig o radiotherapi, sy'n defnyddio pelydryn o ronynnau proton â gwefr uchel i dargedu'r tiwmor a darparu dosau llai o radiotherapi i'r ymennydd iach.

Mae Dr James Powell yn gyd-ymchwilydd ar y treial clinigol hwn.
“Nid ydym yn disgwyl unrhyw wahaniaeth mewn rheoli twf y tiwmor rhwng y ddau fath o radiotherapi, gan fod therapi pelydr proton yn darparu’r un dos o radiotherapi i gleifion â’r driniaeth safonol.

“Yr hyn y byddwn yn ei fesur yw a yw defnyddio'r math hwn o radiotherapi wedi'i dargedu yn lleihau'r sgîl-effeithiau ac yn gwella ansawdd bywyd cleifion ag oligodendroglioma.

“Er mwyn asesu’r sgil-effeithiau hirdymor, byddwn yn monitro pob claf am bum mlynedd ar ôl eu triniaeth.

“Mae hwn yn opsiwn triniaeth newydd cyffrous i gleifion sydd yn cymryd rhan yn y treial clinigol, ac rydym yn gobeithio y bydd hyn yn arwain at ddatblygiadau mewn gofal i bobl sydd â’r math penodol hwn o diwmor ar yr ymennydd.”

Bethan Thomas oedd y claf cyntaf yng Nghymru i dderbyn therapi pelydr proton fel rhan o dreial clinigol APPROACH.

“Roeddwn i’n bwriadu cael radiotherapi beth bynnag, y tu allan i’r treial. Ond roedd bod yn rhan o’r treial yn golygu, hyd yn oed petaswn i’n cael fy newis ar hap i dderbyn radiotherapi, y buaswn yn cael fy monitro’n agos gydag ymweliadau rheolaidd gyda’r ymgynghorydd, a sganiau rheolaidd am bum mlynedd.

“Nid yw therapi pelydr proton ar gael yn eang i bawb, nid yw ar gael yng Nghymru, felly roedd cael y cyfle i gymryd rhan yn y treial a chael y driniaeth orau, yn sicr yn rhywbeth nad oeddwn yn gallu ei wrthod!”

Dim ond mewn dwy ganolfan GIG yn y DU y mae therapi pelydr proton ar gael - yn Ysbyty Coleg Prifysgol Llundain ac yn y Christie ym Manceinion. Bydd cleifion o Gymru yn cael eu therapi pelydr proton yn Ysbyty Coleg Prifysgol Llundain.

Mae APPROACH yn cael ei arwain gan ymchwilwyr ym Mhrifysgol Leeds ac yn cael ei ariannu gan bartneriaeth y Sefydliad Cenedlaethol dros Ymchwil Iechyd a Gofal (NIHR) a'r Cyngor Ymchwil Feddygol (MRC).