Cyfnod newydd o dreial triniaeth canser y fron yn cynnig gobaith newydd i gleifion na ellir eu gwella
Cyflwynwyd yr ymchwil, a gynhaliwyd gan Ymddiriedolaeth GIG Prifysgol Felindre, mewn partneriaeth ag AstraZeneca a Phrifysgol Caerdydd dros 10 mlynedd, yng nghynhadledd fyd-enwog Cymdeithas Oncoleg Glinigol America ar 4 Mehefin yn Chicago ac fe'i cyhoeddwyd ar yr un pryd yn y Lancet Oncology [link].
Mae’r ymchwil ddiweddaraf yn adeiladu ar dreial FAKTION 2019 ar y defnydd o capivasertib, cyffur canser y fron ymchwiliol a ddatblygwyd gan AstraZeneca sy’n rhwystro gweithgarwch protin o’r enw AKT sydd wedi cael ei brofi i gyfrannu tuag at ymwrthedd i therapi hormonau. Canfu ymchwil 2019, drwy gyfuno capivasertib â thriniaeth hormonaidd safonol, sef fulvestrant yn yr achos hwn, y gallai cleifion ddisgwyl i'w canser gael ei reoli am fwy na 10 mis yn hytrach na llai na phum mis gyda'r gofal safonol presennol.
Mae tystiolaeth newydd o Gam 2 treial FAKTION yn edrych yn bennaf ar ba mor hir y gall cleifion ddisgwyl byw ac os yw cyfansoddiad genetig eu canser yn dylanwadu ar hyn.
Nodwyd bod dros hanner y cleifion yn y treial yn cael mwtaniad penodol yn eu sbesimen canser a oedd yn ysgogi'r llwybr AKT. Roedd cleifion yn y grŵp hwn a gafodd eu trin â'r cyfuniad o capivasertib a fulvestrant yn byw am tua 39 mis o'i gymharu ag 20 mis os rhoddwyd fulvestrant a phlacebo.
Meddai'r Athro Rob Jones, Cyfarwyddwr Meddygol Cynorthwyol Ymchwil yn Felindre ac Athro Oncoleg Feddygol ym Mhrifysgol Caerdydd:
"Mae'r data newydd hyn yn gyffrous iawn. Nid yn unig rydym wedi dangos bod gan capivasertib y potensial i roi estyniad oes sylweddol iawn i gleifion ond efallai y gallwn hefyd ddewis y cleifion hynny sydd fwyaf tebygol o elwa o'r driniaeth drwy gynnal profion genetig ar eu meinwe canser. Rydym bellach yn awyddus iawn i weld a yw hyn yn cael ei gadarnhau mewn treial Cam 3 mwy sydd eisoes wedi cwblhau'r broses recriwtio."
Dywedodd yr Athro Kieran Walshe, Cyfarwyddwr Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, y sefydliad sy'n goruchwylio ymchwil iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru:
"Mae'n galonogol gweld y canlyniadau pellach hyn o astudiaeth FAKTION, sy'n adeiladu ar y canfyddiadau blaenorol ac yn cynnig gobaith posibl i filiynau o gleifion canser y fron. Mae'r bartneriaeth hon yn enghraifft wych o'r ymchwil gydweithredol sy'n digwydd yng Nghymru, sy'n anelu at wneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau pobl."
Arweiniodd y data rhagarweiniol o FAKTION, a adroddwyd dair blynedd yn ôl, at dreial Cam 3 mwy o'r enw CAPItello 291 sy'n anelu at werthuso budd posibl capivasertib ar y cyd â fulvestrant i ymestyn goroesiad yn ER+/HER2 – cleifion canser y fron uwch. Fe'i hariannwyd gan amrywiaeth o ffrydiau ariannu gan gynnwys grant addysgol gan AstraZeneca a Cancer Research UK.
Manylion ychwanegol:
Pwy oedd yn rhan o’r ymchwil?
Canolfan Ymchwil Treialon Prifysgol Caerdydd wnaeth gydlynu'r treial a'r canolfannau a gymerodd ran, yn cynnwys tua 150 o gleifion ar draws 19 o ysbytai yn y DU. Arweiniwyd y treial Cam 2 gan yr Athro Rob Jones o Ganolfan Ganser Felindre a Phrifysgol Caerdydd, gyda Dr Sacha Howell o Brifysgol Manceinion, ynghyd â'r Ganolfan Ymchwil Treialon ym Mhrifysgol Caerdydd. Ymddiriedolaeth GIG Prifysgol Felindre oedd Noddwr y Treial.
Beth yw capivasertib?
Darganfuwyd capivasertib gan AstraZeneca yn dilyn cydweithrediad â Therapewtros Astex a'i gydweithrediad â'r Sefydliad Ymchwil Canser a Thechnoleg Ymchwil Canser Cyfyngedig. Yn y treial FAKTION, cyfunwyd capivasertib â fulvestrant, therapi hormon a ddefnyddir i drin canser metastatig y fron.
Beth wnaeth y treial FAKTION ymchwilio iddo?
Gall cyffuriau sy'n ymyrryd â gweithred oestrogen neu'r derbynnydd oestrogen fel fulvestrant drin canser cadarnhaol y fron sy'n derbyn oestrogen. Er bod y cyffuriau hyn yn aml yn effeithiol am gyfnod, gall y canser yn aml wrthsefyll y cyffuriau sy'n golygu y gall ddechrau tyfu. Awgryma gwaith labordy y gall actifadu AKT gyfrannu at ymwrthedd i therapi hormon arferol. Gall AKT gael ei 'actifadu' naill ai gan mwtaniad sy'n achosi newid ynddo'i hun neu gan fwtaniad mewn proteinau eraill sy'n rheoli ei weithgarwch, gan arwain unwaith eto at actifadu'r protein AKT. Yn y treial, ymchwiliodd ymchwilwyr i weld a allent ymestyn yr amser y rheolwyd canser mewn menywod ar ôl y mislif yr oedd eu canser wedi mynd yn waeth drwy ychwanegu capivasertib at therapi fulvestrant presennol.