Cleifion yng Nghymru ag anhwylderau gwaed etifeddol i gael prawf sy'n arwain y byd i leihau sgil-effeithiau trallwysiad gwaed
19 Mehefin 2024
Ar Ddiwrnod Crymanau’r Byd (19 Mehefin), mae Gwasanaeth Gwaed Cymru, mewn cydweithrediad â’r Gwasanaeth Anemia Etifeddol yng Nghymru, yn cyhoeddi prawf gwaed newydd i helpu i leihau sgil-effeithiau trallwysiad gwaed i gleifion ag anhwylder cryman-gell, thalasaemia, ac anemias etifeddol eraill yng Nghymru.
Mae cleifion â'r clefydau hyn yn dibynnu ar drallwysiadau gwaed rheolaidd fel rhan o'u cynllun triniaeth parhaus. Oherwydd y niferoedd uchel o drallwysiadau y mae'r cleifion hyn yn eu cael, po agosaf y mae rhodd gwaed yn cyfateb i fath gwaed claf, y lleiaf tebygol y byddant yn profi sgîl-effeithiau.
Er bod rhai mathau o waed, fel O, A, B ac AB yn hysbys iawn, mae yna 45 o fathau cydnabyddedig mewn gwirionedd, gyda rhai yn hynod brin oherwydd sawl ffactor, gan gynnwys ethnigrwydd.
Mae'r prawf newydd arloesol yn defnyddio dadansoddiad DNA i helpu i ddod o hyd i'r gwaed cydnaws gorau ar gyfer cleifion â gofynion cymhleth. Disgwylir i'r newid fod yn arbennig o fuddiol i gleifion â chefndir du, Asiaidd, hil gymysg neu ethnigrwydd.
Anhwylder gwaed etifeddol yw anhwylder cryman-gell, sy’n fwy cyffredin ymhlith pobl o dras Du Affricanaidd a Charibïaidd a gall arwain at niwed difrifol i’r organau a phoen dwys os bydd celloedd coch y gwaed wedi’u difrodi yn rhwystro pibellau gwaed ac yn cyfyngu ar gyflenwad ocsigen.
Ni all pobl â thalasaemia gynhyrchu digon o haemoglobin, a ddefnyddir gan gelloedd coch y gwaed i gludo ocsigen o amgylch y corff, gan achosi anemia difrifol, a all fod yn angheuol os na chaiff ei drin. Gwelir thalasaemia yn bennaf mewn cleifion â threftadaeth Asiaidd, Dwyrain Canol, neu Dde Môr y Canoldir.
Defnyddir trallwysiadau achub bywyd yn gyffredin i drin anhwylderau gwaed etifeddol prin, ond mae tua un rhan o bump o gleifion yn datblygu gwrthgyrff yn erbyn rhai grwpiau gwaed yn dilyn trallwysiad. Oherwydd yr anhawster i ddod o hyd i waed sy'n cyfateb yn addas, gall cleifion wedyn brofi oedi o ran triniaeth ac er yn brin, mewn rhai achosion brofi adweithiau trallwysiad gwaed.
Er mwyn helpu i wella paru gwaed a lleihau’r risg y bydd gwrthgyrff yn datblygu, mae Gwasanaeth Gwaed Cymru a’r Gwasanaeth Anemia Etifeddol yng Nghymru yn annog cleifion ag anemias etifeddol prin sy’n dibynnu ar gryman-gell, thalasaemia neu’r gwaed sy’n ddibynnol ar drallwysiad i gael y prawf hwn ochr yn ochr â’u profion gwaed arferol yn yr ysbyty. .
Dywedodd Dr Indu Thakur, Haematolegydd Pediatrig Ymgynghorol yng Ngwasanaeth Gwaed Cymru:
“Mae hwn yn wasanaeth sy'n arwain y byd sydd wedi'i gyflwyno'n ddiweddar yn Lloegr ac sydd bellach yma yng Nghymru. Bydd yn helpu i drawsnewid sut rydym yn gofalu am gleifion ag anhwylder cryman-gell a thalasaemia, ac yn gwella’r canlyniadau iddynt.
“Bydd y gwasanaeth newydd hwn yn golygu bod cleifion â chlefyd cryman-gell a thalasaemia bellach yn gymwys ar gyfer y prawf gwaed newydd hwn. Er bod paru gwaed ar gyfer cleifion ag anhwylderau gwaed etifeddol eisoes yn cael ei wneud, bydd y newid hwn yn ein helpu i ddatblygu paru gwaed gwell, lleihau’r risg o adweithiau trallwyso a lleihau cymhlethdodau difrifol eraill.
“Mae hwn yn gam mawr ymlaen yn esblygiad y gofal ar gyfer y cleifion hyn. Rwy’n annog unrhyw un sy’n gymwys i siarad â’u gweithwyr clinigol proffesiynol am y prawf hwn ac i fanteisio ar y gwasanaeth newydd hwn.”
Mae anhwylder gwaed prin Giggs Kanias angen trallwysiadau gwaed bob tair wythnos i'w gadw'n fyw, mae wedi derbyn dros 1,000 o drallwysiadau gwaed i drin ei gyflwr.
Wrth siarad am y gwasanaeth newydd, claf thalasaemia, dywedodd Giggs Kanias:
“Gallai’r prawf newydd hwn fod o gymorth mawr i bobl ag anhwylderau fel fy un i.”
“Rwyf mor ddiolchgar i’r bobl anhygoel sy’n rhoi gwaed ac i’r clinigwyr ysbyty sy’n parhau i’m cefnogi.
“Pan rydw i yn yr ysbyty, rydw i'n syllu ar y bagiau o waed sy'n cael eu trallwyso i mewn i mi a bob amser yn meddwl tybed pwy yw'r person sydd wedi fy helpu.
"Dwi byth yn diystyru'r gwahaniaeth mae'r bobl yma wedi ei wneud i fy mywyd a pha mor ddiolchgar ydw i i bob un ohonyn nhw. Heb eu haelioni nhw, fyddwn i ddim yma heddiw, fyddwn i ddim yn dad, neu wedi cael y cyfle i weld fy merch yn tyfu i fyny.”
Daeth Dr Thakur i'r casgliad:
“Mae amrywiaeth poblogaeth Cymru yn cynyddu ac fel y mae, rydym yn disgwyl cynnydd yn nifer y cleifion ag anhwylder cryman-gell, thalasaemia ac anemias etifeddol eraill. Mae'n bwysig felly ein bod hefyd yn arallgyfeirio ein panel o roddwyr gwaed fel y gall y cleifion hyn gael y driniaeth a'r canlyniadau gorau posibl.
“Byddwn yn annog unrhyw un o gefndir du, Asiaidd, lleiafrifol cymysg neu ethnig i ystyried ymuno i fod yn rhoddwr a helpu mwy o bobl mewn angen, fel Giggs.”
I ddarllen mwy am y gwasanaeth hwn cliciwch yma .